Ertuğrul Özkök: Geçen pazar girdiğimiz ‘Kızıl Elma’ yüzyılından önce kaç çamaşır makinesi ‘mumla’ çalışıyordu?

Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan, “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazılarında bugün, AKP’li isimlerin “Bizden evvel buzdolabı yoktu… Bizden evvel ampul yoktu. Mumla aydınlanıyorduk…”  açıklamalarını yorumladı. Özkök, “Cumhuriyet, şu son yüzyılın dünyada ve İslam aleminde en büyük muvaffakiyet öykülerinden biridir.Onun kurucu babası Atatürk’ün muvaffakiyetini anlatmaya gerek yok.Evet bir de beyaz eşya tarihindeki bu değerli üretim ve gelişme yıllarında iktidarda kimler vardı ona bakalım.  Sırasıyla: Adnan Menderes, İsmet İnönü, Bülent Ecevit ve Tansu Çiller…Tabii Turgut Özal’ın liberal ekonomik ihtilalleri sayesinde ülkeye gelen ithal beyaz eşyayı da unutmamak gerekir. Diyeceğim… Üstte Allah var… Ve o Allah cumhuriyetin birinci 100 yılında gelişme kronolojisini adil biçimde yazmış.” değerlendirmesini yaptı. 

Özkök’ün “Geçen pazar girdiğimiz ‘Kızıl Elma’ yüzyılından evvel kaç çamaşır makinesi ‘mumla’ çalışıyordu?” başlıklı yazısı şöyle: 

Geçen pazar girdiğimiz ‘Kızıl Elma’ yüzyılından evvel kaç çamaşır makinesi ‘mumla’ çalışıyordu?

AKP’nin tarihe geçecek savlarından biri şuydu:
“Bizden evvel buzdolabı yoktu…”
Sonra daha da ileri gidildi:
“Bizden evvel ampul yoktu. Mumla aydınlanıyorduk…”
Böylece cumhuriyetin birinci yüzyıl kronolojisi ve tarihi tekrar yazıldı.

‘Kızıl Elma’ yüzyılında bir AKP’liyi yakalarsam şunu soracağım

İkinci Yüzyıla şu isim bulundu:
“Kızıl Elma Yüzyılı…”
Her ne kadar Bizans’tan kalma bir kavram olsa da, “millileştirdik ve yerlileşirdik…”
Geçen pazar günü başlayan “Kızıl Elma” yüzyılında bir AKP’li ile karşılaşırsam şunu soracağım:
“Peki sizden evvel tarih yoktu, elektrik yoktu, ampul yoktu. O vakit şu sorunun yanıtını verin: Sizden evvel bu ülkede kaç buzdolabı, kaç bulaşık makinası, kaç çamaşır makinası mumla çalışıyordu…”
Absürt bir soru değil mi…
Eee tez meczup saçması olursa, ona karşı sorulan soru da absürt olur.

İkinci soru: Bir Kızıl Elma taban fiyatı ile ayda kaç espresso içilir?

Absürt sorularıma şunlarla devam edebilirdim:
Mesela, 8500 TL taban fiyatla ile yurtdışında 30 gün boyunca günde yalnızca 3 espresso kahve içilebilirmiş.
Normal bir vatandaşın aklına “Kaç simit alınabilir” sorusu gelebilir, benim mendebur aklıma ise nedense bu türlü global karşılaştırmalar geliyor.
Çünkü çok değil bundan 15 yıl evvel, yani Kızıl Elma Yüzyılı başlamadan evvel, 3 TL ile bir espresso içtiğimiz günleri hatırlıyorum.
Cebimdeki 1 TL neredeyse 1 Euro’ya eşitti…
Ama taban fiyatla ortamızdan kaçımız meskenine çamaşır ve bulaşık makinası alabilir sorusu hiç aklıma gelmemişti.

Bir uzman bana o denli sayılar verdi ki Türkiye”de sohbet etmekten en çok keyif aldığım insanlardan biri, dünya devi Procter&Gamble’ın Türkiye ve Kafkasya Yönetim Kurulu Başkanı Tankut Turnaoğlu.  Çünkü günlük hayatta kullandığımız eserleri üreten biri dalda çalıştığı için tüketim alışkanlıklarımızla ilgili son bilgi ve trendleri o anlatıyor bana… Ona Ipsos Araştırma şirketinin bu yıl Türkiye’de “Müthiş Cuma” gününde yapılan alışverişle ilgili araştırma sonucunu sordum. Buna nazaran o gün Türklerin yüzde 31’i paklık eseri almış. Tankut “Olabilir bizdeki sayılar da bunu destekliyor. Zira pandemi sırasında en çok satılan eserlerin başında çamaşır ve bulaşık paklık eserleri yer alıyor” dedi. “Türkiye”de bu kadar çok bulaşık ve çamaşır makinası var mı?” diye sordum. “Ne diyorsunuz Ertuğrul Bey, bulaşık ve çamaşır makinesi penetrasyonunda Türkiye neredeyse dünya birincisi” dedi. Şaşırdım. İnanılmaz sayı: Her 100 konutun 99’unda çamaşır makinesi var Onu izleyen günlerde bu bilgiyi birtakım arkadaşlarımla paylaştım, inanan tek kişi çıkmadı. Bunun üzerine Tankut Turnaoğlu’nu arayıp, elinde data olup olmadığını sordum. Bir gün sonra bana TÜİK sayılarını gönderdi. Şimdi sıkı durun. (*) TÜİK Gelir ve Ömür Şartları Araştırması 2021 sonuçlarını nazaran; Türkiye nüfusunun yüzde 99’u çamaşır makinesi sahibi görünüyor.

Kızıl Elma yüzyılından evvel kaç konutta vardı?

Ama bu sayıya bakıp, “Demek ki Erdoğan haklıymış, o iktidara gelmeden evvel Türkiye’de buzdolabı ve çamaşır makinesi yokmuş” demeyin..
Erdoğan’ın iktidarının birinci yıllarında 2005’te Türkiye’deki meskenlerin yüzde 85’inde çamaşır makinesi varmış.
Yani 2003’te iktidarı yüzde 80’lerle almış.
Başka deyişle cumhuriyetin birinci 100 yılı her 100 konuttan 80’ine çamaşır makinesini sokmuş bile…

Peki bulaşık makinesinde durum nedir, farklı mı?

(*) Tekrar birebir kaynağa nazaran 2021 yılında Türkiye’de bulaşık makinası penetrasyonu yüzde 78.
Ancak bu sayı kentlerde yüzde 93’e çıkıyor.
Bulaşık makinesi konusunda Erdoğan periyodunun başarısı açık.
Onun yönettiği yıllarda bulaşık makinesine sahip meskenlerin oranı 3 kat artmış.
Tankut’un verdiği bilgiye nazaran bulaşık makinesi penetrasyonunda Türkiye ABD ve İngiltere’den ileri.
Böyle bir şey nasıl oluyor derseniz, beklenen karşılığı şu olabilir:
Türkiye’de insanların dışarda yemek yeme alışkanlığı gelişmiş Batı ülkelerine nazaran çok daha az. Bu duruma konutta yıkanacak bulaşık sayısı daha fazla.
En az onun hatta tahminen de ondan daha kıymetli önemli bir faktör de Türkiye’de Arçelik, Vestel, Bosch üzere çok başarılı beyaz eşya üretici markalarının bulunması.
Onların halkın alabileceği fiyatlarla mal üretebilmeleri, ortalarındaki rekabet ve bir de ödeme ve pazarlama faaliyetlerinin çok başarılı olması bu sayısı yükselten etken olabilir.

Şimdi Kızıl Elma yüzyılı öncesi beyaz eşya tarihine bakalım Peki bu büyük muvaffakiyet kimin yapıtı? Gelin bu dataların ışığında bir kronolojik çalışma yapalım. Yani kısa bir “Beyaz Eşya Tarihi” yazalım. (*) Türkiye”de birinci yerli çamaşır makinesi 1959 yılında yapıldı. Bundan bir yıl sonra, yani 1960’da ise birinci yerli buzdolabı üretildi. Üç yıl sonra da birinci yerli fırın fabrikadan çıktı. (*) Çok değil 14 yıl sonra beyaz eşya üretiminde bir teknolojik sıçrama oldu. 1974 yılında birinci tam otomatik çamaşır makinesi üretildi. (*) Birinci yerli bulaşık makinası ise 1993 yılında üretildi. Bayanlar baylar, bu ülkede birinci çamaşır makinesi Kızıl Elma yüzyılından 60 yıl evvel üretildi Bu durumda çamaşır makinesi üretiminin bu ülkedeki mazisi, 2022 yılına değil, 60 yıl öncesine, 1960’a gidiyor. Ve önümüze şöyle bir tablo çıkıyor. (*) Bu 60 yılın 40’nın sonunda konutların neredeyse yüzde 80’ine çamaşır makinesi çıkmış. Geriye kalan 20 yılda ise, yani AKP devrinde de bu yüzde 80, yüzde 99’a çıkmış. (*) Bulaşık makinesine gelince, onun mazisi çok daha kısa. Birinci bulaşım makinası 1993’te üretildi. Dolayısıyla 60 yılla bir karşılaştırma yapmak mümkün değil. AKP iktidara geldiğinde Türkiye”de yerli bulaşık makinası üretimi şimdi 9 yaşına ulaşmıştı. Dediğim üzere Allah için AKP devri o bahiste başarılı olmuş. Ama bilelim ki bu mazi, “Bizden evvel bulaşık makinası yoktu” diye övünülecek bir mazi değil. Sizden evvel Netflix, Disney Plus, süratli bilgisayar, 5G de yoktu. Çünkü bu teknolojiler şimdi yoktu… Ama bilelim ki, ampul vardı, elektrik vardı, buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi.. Hatta araba de vardı.

 

Peki Kızıl Elma yüzyılından evvel bu başarılara kimler imza attı

Cumhuriyet, şu son yüzyılın dünyada ve İslam aleminde en büyük muvaffakiyet öykülerinden biridir.
Onun kurucu babası Atatürk’ün muvaffakiyetini anlatmaya gerek yok.
Evet bir de beyaz eşya tarihindeki bu değerli üretim ve gelişme yıllarında iktidarda kimler vardı ona bakalım.
Sırasıyla:
Adnan Menderes, İsmet İnönü, Bülent Ecevit ve Tansu Çiller…
Tabii Turgut Özal’ın liberal ekonomik ihtilalleri sayesinde ülkeye gelen ithal beyaz eşyayı da unutmamak gerekir.
Diyeceğim…
Yukarıda Allah var…
Ve o Allah cumhuriyetin birinci 100 yılında gelişme kronolojisini adil biçimde yazmış..
Her periyodun, her seçilmiş başkanın hanesinde yazılı muvaffakiyetler var.

Kızıl Elma yüzyılında berbat giden şey nedir?

Kısaca Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci 100 yılında hayli ilerleme olmuş.
Ama Kızıl Elma Yüzyılının başında hiç ilerlememe olmayan, tam bilakis gerileyen şeyler var.
(*) Giderek tabanlara inen bir şey: Adalet..
(*) Giderek kaybolan bir şey: Vicdan…
(*) Üzerimizden atamadığımız bir şey: Kibir…
(*) Bir türlü bulamadığımız bir şey: İnsan Hakları…
(*) Keyfilikten ve şahsi ihtiraslardan kurtaramadığımız bir şey: Dış politika…
(*) Vazgeçmediğimiz bir şey: Kutuplaştırıcı, aşağılayıcı, tehdit edici, korkutucu lisan ve üslup…
(*) Bir türlü anlamadığımız bir şey: Seçimde aldığımız oyun bize yalnızca 4 yıl boyunca ülkeyi kanun ve Anayasaya uygun formda yönetmek yetkisi olduğu, memleketin mülkiyetinin ve başımıza esen herşeyi yapma hakkı olmadığı…
Evet geçen Pazar başlayan ve “Kızıl Elma” ismini verdiğimiz “Türkiye Yüzyılına” işte aradığımız bu şeylerimle giriyoruz.
Yani sizden evvel varolan lakin bugün bulamadığımız şeylerle…